Samsun Sinop Karayolu’nda, Bafra’dan doğuya doğru yol aldığınızda 19 Mayıs’a varıyorsunuz. Samsun 19 Mayıs arası 33 km, 20 km’lik kumsal sahil şeridiyle Samsun'luların sayfiye olarak benimsedikleri 19 Mayıs’ta yaklaşık 25.000 kişi yaşıyor. Burada düzenlenen şenlikler de ilçenin hareketliliğini artırıyor. Kızılırmak Nehri’nin meydana getirdiği deltanın doğu ucunda yer alan ilçe merkezi ova görünümünde. Yüzlerce çeşit kuş türünü barındıran balık gölleri de özel bir atmosfer  oluşturuyor. Bölge halkı, 1877 78 yıllarında Dağıstan ve Kafkasya'dan, 1905 yılında Akdeniz ve Egeden, 1912de Yugoslavya ve Yunanistandan gelen göçmenlerle zenginleşmiş.

İlçe merkezi

Atatürk heykeli ve belediye binası karşılıyor sizi. 19 Mayıs Meydanı’ndaki Saathane de eski ve son derece estetik çizgileri olan bir yapı. Sahile ulaşmak için belediye binasının sağından hemen sağa bir U dönüşü yapılıyor. Yol geniş ama bozuk. Yaklaşık bir km kadar yol aldıktan sonra sola sapınca Ballıca Tekel Fabrikası çıkıyor karşınıza. Yol kendiliğinden sahile, kumsala çıkıyor. Uçsuz bucaksız bir kumsal ve Karadeniz’in çılgın dalgaları. Hava esintili olduğunda bunalmadan güneşlenmenin tadını çıkarıyor insanlar. Sahildeki 19 Mayıs Belediyesi’ne ait su parkı çocukların eğlence odağı.Uzun ahşap bir iskelenin ucundaki su  kaydırağından  kayan  çocuklar havuza değil denize dalıyorlar. Geçmişin izlerini Ahşap Cami, Yörükler Hamamı ve Taş Köprü günümüze taşıyor.

İklimi

Bu nedenle de kışlar ılık ve yağışlı,yazlar ise serin geçiyor. Kışın don hemen hemen hiç yaşanmıyor. Ancak Nebyan Dağı eteklerinde dört mevsimin  bütün  özellikleri  görülüyor. Fauna, çam ve köknar ağırlıklı.19 Mayıs dağ, deniz, göl ve ormanın bir arada olduğu nadir yerlerden biridir. İlçe merkezinin kuzeyinde kalan  topraklar  Kızılırmak’ın  oluşturduğu ovanın bir bölümünü kaplıyor. Nebyan Dağı’ndan çıkan ve Kumcağız-Engiz sınırından Karadeniz’e dökülen Engiz Çayı suluyor.

Ekonomik Yapı

19 Mayıs’ta başta tarım olmak üzere, hayvancılık ve balıkçılık da gelişmiş durumdadır. Tarım ürünleri arasında fındık, mısır, tütün önemli yer tutuyor. Hem deniz hem göl balıkçılığı yapılıyor. Göl kenarında yaşayan köylüler hasırcılık da yapıyor.El dokumacılığı,özellikle de kilim üretimi. gelişmiştir.

Doğa

19 Mayıs’ın en yüksek tepesindeki  Nebyan  Ormanları  ve  çevresi, gezi ve mesire olarak idealdir. Şenlikler genellikle burada düzenleniyor. Yörükler mevkiinde ise bölgenin en temiz denizinde yüzebilirsiniz. Balık gölleri ve çevresindeki sazlık ve bataklık arazi, deltanın  sulak  alanlarının  bir  kısmını oluşturuyor. Kızılırmak Deltası barındırdığı kuş popülasyonu, ülkemize uluslararası platformda prestij sağlayacağı gibi, doğa turizmi, çevre eğitimi, bilimsel araştırma alanında çok büyük bir potansiyel  oluşturuyor.

Yöresel Lezzetler

Yemek kültürü de oldukça zengindir. Keşkek, pıtıl ekmeği meşhurdur. Balkanlardan gelenlerin börekleri ile etli pilavı, oda sıcaklığında kurutulmuş et ve ciğer yemekleri, tarhana çorbası, özel fırında pişirilmiş somun ekmekleri ile günlük pişirilen saç ekmeği yöre yemekleri  arasındadır.