Dündar Tepe höyüğünde yapılan arkeolojik araştırma ve incelemeler Kalkolotik ve Bakır Çağlarına ait bir uygarlığın yaşadığını ortaya koymuştur. Anadoluda Yunan kolonilerinin kurulduğu dönemde ilçe, Amisos adlı küçük bir yerleşim merkezi idi. Şehrin İon şehir devletlerinden Miletoslular (Millet) tarafından kurulduğu kabul edilmektedir.

M.Ö.47de Romalı Sezar ın kesin egemenliğine giren şehir, bu egemenliği izleyen ve Hıristiyanlığın yayıldığı Bizans döneminde bir piskoposluk merkezi olarak siyasal tarihte ve dinler tarihinde yer alır. 1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu kapılarının Türklere açılmasından sonra şehir, Anadolunun fethi ile görevli komutanlardan Melik Danişment Gazi ve onun kurduğu Beyliğin denetimi altına girmiştir. 

Çelebi Sultan Mehmet eliyle 1413 de Osmanlı yönetimine katılmış, 1427 yılında da Canik adıyla ilk kez haritaya geçmiştir. Tütün ekiminin yaygınlaşması ve buharlı gemilerin Karadenizde işlemesiyle 19.yy. da şehir Karadeniz de küçük bir iskele olma durumundan kurtulmuş, ekonomik ve sosyal açıdan gelişmeye başlamıştır. 1869 yılında büyük bir yangın geçirmiş ve hemen hemen tamamı yanarak kül olmuş, Fransadan getirilen bir mimarın planına göre sokak ve caddeler boyunca evler yeniden yapılmıştır. Zengin bir ticaret merkezi ve şehri olduğundan kısa zamanda kalkınmayı başarmıştır.

1.Dünya Savaşından sonra parçalanan ve düşmanlar tarafından istila edilen vatanımızı kurtarmak için Gazi Mustafa Kemal Paşa 19 Mayıs 1919da Samsuna ayak basarak Milli Mücadeleyi başlattı.

Millî Mücadelenin Atatürk tarafından dile gelen hikâyesinin ilk cümlesi, " 1919 senesi Mayısının 19uncu günü Samsuna çıktım" ile başlar. 19 Mayıs bir başlangıçtır; fikir ve karar sahibi Atatürkün hedefine varan yolda ilk adımdır. 

Atatürkün 19 Mayıs 1919da Samsuna ayak basmasıyla birlikte, Türk tarihinde ilk defa kişisel egemenlikten, Millî Egemenliğe geçiş süreci başlamıştır. Atatürk, Samsuna ayak bastığı andan itibaren, hem içe, hem de dışa dönük olarak, dinî ve batılı fikirleri yanına almış ve bunların senteziyle Anadoluda tek idare, tek devlet, tek egemenlik, tek kumandan, tek meclis ve tek millet fikirlerinden hareket ederek, her alanda gerçek Millî Egemenlik ilkesini uygulamaya çalışmıştır. 

İşte böyle tarihi bir adımın atıldığı bir bölgedir İLKADIM ve adını Türk tarihinin kaderini değiştiren bu adımdan alır.

Samsun il merkezinde 2008 yılında kurulan bu ilçenin nüfusu 312 bin dolayındadır. Yaklaşık 7,5 km uzunluğunda bir sahil şeridi boyunca yerleşen ilçede temel ekonomik faaliyet ticarettir. Üç  müze ve iki  kütüphane bulunmaktadır. Kültür Bakanlığı’na bağlı Devlet Opera ve Balesi, Samsun Devlet Klasik  Türk Müziği Korosu, Türk Halk Müziği Korosu, Türk Sanat Müziği Gençlik Korosu, Türk Halk Oyunları etkinlikleri düzenli olarak sürdürülmektedir. Ayrıca Devlet Tiyatroları Samsun Sahnesi de açılmış olup Salı ve Çarşamba günleri AKM de oyun sergilenmektedir.

İlkadım ilçesi, batısında Atakum, doğusunda Canik, güneyinde Kavak ilçeleri ve kuzeyde ise Karadeniz ile komşudur. Yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar,üçüncüsü yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır.

Kürtün ve Mert Irmağı arasında,Kuzeyden Güneye uzanan topraklar üzerinde yer alır.